Soru & Cevap

Güllerin Dikilmesi,Budanması ve Bakımı

Güllerin dikim zamanı

Güllerin ana dikim süresi Ekim ayıdır. İklimin çok sert geçtiği ve sert bir kış geçirilen bölgelerde ise, iklim şartlarına bağlı olarak Mart veya Nisan aylarında dikim yapılması tavsiye edilir. Belki bu taktirde güller ilk yılında çok fazla açmazlar, fakat bu şekilde donma tehlikesini engellemiş oluruz. Bunun bir tek istisnası konteyner (ithal güller) gülleridir. Bu bitki saksılarda yetiştirilmiştir ve kış hariç her mevsim dikilebilir. Dikim yapılması için en ideal hava yumuşak, bulutlu ve kuru bir havanın olduğu gündür. Güller özellikle lavantalar küçük bitki otları veya yüksek çiçek açan (mesela, Rittersporun veya Mageriten gibi) bitkilerin yanında kendilerini daha rahat hissederler. Şayet daha evvelden gül dikimi yapılmış olan bir yere yeniden gül dikmek isteyecek olursanız, bu taktirde oradaki toprağı değiştirmek zorundasınız. Çünkü, bu toprakta gül yorgunluğu olabilir. Tabanın en az 60 cm. Derinliğe kadar yumuşatılması gerekir. Konteynerden gelmeyen güllerin en az 12 saat suda bırakılması gerekir. Kökler bir parça kısaltılır. Bu kesilen yerlerde çok seri olarak yeni emme kökler oluşur. Sonbaharda ekim yapıldığında fidelerin üzerinde kısaltma yapılmaz. Fakat bunun karşılığında Ilkbaharda kuvvetlenmiş olan yataklık ve yediveren gülleri 4-5 budak başlangıcı altından ve zayıf olan güller ise, 2-4 budak başlangıcı altından budanır.

Yaban gülleri ile sarmaşık gülleri ise, hep çift adette budak altından kesilir. Köklerin konulacağı toprak üst satıhtan 5 cm. kadar derine indirilir. Çiçek toprağına gübre ilave edilmiş olması gerekir. Açılmış olan dikim çukuruna kökleri eşit olarak dağıtınız. Bundan sonra üzerini toprakla doldurunuz ve toprağı bastırınız ve bundan sonrada bol miktarda sulayınız. Bu bol miktardaki sulama işi köklerin çabucak büyümesi için önemlidir. Prensip olarak gül dikildikten sonra fidan 20 cm kadar yukarıda kalmalıdır. Bu büyüklükte bitki ilk dönemi daha rahat atlatacaktır.

Eğer altından yeni fide vermesini istiyorsanız ve dışarıya doğru çıkmış olan bir fidanın ucunda gül varsa, tam dibinden değil bir veya 2 cm ana gövdeye mesafe bırakarak budayınız. Solmuş olan çiçeklerin ne olursa olsun kesilmesi gerekir. Bu ise yaz aylarında yeniden çiçek açmaya sebeb olur. Sadece yaban gülleri bir istisna olup bunlar sonbaharda çiçek açtıktan sonra da pırıl pırıl gözüken çiçek kozaları arkalarında bırakırlar.

Gübreleme

Bitkinin besleyici maddeler ile ilk beslenmesi ilkbahar zamanında yapılır ve bunu toprağa karıştırılmış gübreyi bitkinin köküne yerleştirerek yapabilirsiniz. Gülün dip kısmında toplanma olmazsa, besleyici maddeler etrafa dağılır. Mayıs ayı sonunda özel gül gübresi ile güle ikinci bir gübreleme yapılır ve bundan sonra da mutlaka çok iyi sulama yapılması gerekir. Ayrıca gübre ve torfdan oluşan bir karışım gül için çok faydalı olur. Temmuz Ağustos aylarında güllere o sene için son defa gübre ilave edilir. Bundan sonra başka bir gübreleme yapılmaması tavsiye edilir, ancak bu suretle ana gövde kış gelinceye kadar büyümeye devam eder.

Gül Düşmanı Haşereler İşbaşında

Gül yaprağı bitkileri kuru giden havalardan sonra bir anda kitle şeklinde ortaya çıkar. Sadece çok fazlası ortaya çıkmaları halinde böcek ilacı ile (pirettum preparatı) püskürtülür. Gül yaprağı örümceği yumurtalarını Mayıs ayından sonra yaprak kenarlarına bırakır ve bu yapraklar boru şeklinde içeri doğru kıvrılır. Bu şekilde yuvarlaklaşan yaprakların içerisinde yumurtalar olduğu için bunları derhal kesip almanız gerekir özellikle yaprak alt kısımlarına haşere imha edici maddeler püskürtmek zorundasınız. Bu işlemi 14 gün sonra bir kere daha tekrarlayınız. Gül fidesi delicileri, bunlar bir tür örümcek olup yumurtalarını fidelerin içerisine yiyerek yerleştirirler. Bundan dolayı ise, fışkıran fidancık uçlarının uç kısımları solar ve bu solmuş olan parçaların sağlıklı olan gövdeye kadar kesilmesi gerekir. Ayrca, kesilen yerlere tahta reçinesi veya benzeri olan bir malzeme sürülerek burada mantar toplanması engellenmelidir. Çok fazla bulaşması halinde kuvvetli bir enzektizit kullanılır.

Tehlikeli Hastalıklar

Un toplanması yaprakların üst kısımlarında keskin bir beyaz tabak oluşuraktan farına varılır ve sık sık güllerde ilkbaharda azot fazlalaşması halinde ve rutubette ortaya çıkar. Hatta bazı gül türleri özellikle bu mantarlara karşı hassastırlar. Bu dış görünümden işin farkına vardığınız anda derhal biyolojik bir madde ile bu mantarla mücadeleye başlayınız ve spesifik bir preparat olan hakiki un toplanması ile mantarına karşı tedbir alınız. "Yıldız gölgesi" şeklinde adlandırılan bir hastalıkta yine bir mantar olup serin havada ıslak havada veya yerin sertleşmesinde gül yapraklarını öldürmektedir.

Yapraklar üzerinde ilk başlangıçta siyah, kahverengi lekeler oluşmakta ve bunlar yıldız bir şekle dönüşmekte, bundan sonra sararmakta ve ondan sonra da yaprağın düşmesine sebep olmaktadır. Bu nedenle üzerinde mantar oluşmuş bu yaprak artıklarını ihtimamla temizleyiniz ve 14 günlük aralarla bu mantara karşı etkili olan bir fungizit ile püskürtme yapınız.

Güllerin Kışı Geçirmesi

İlk önce dibine düşmüş olan tüm yaprakları ve bitki artıklarını tabandan alınız ve temizleyiniz. Sonra gül fidanının dip kısmını 20-30 cm kadar komposto ile doldurunuz. Bunun içersinde ahırlardan toplanan gübre ile toprak karışımı bulunmalıdır. Kesinlikle etrafına toprak yerini tutmayan süngerimsi maddeler yerleştirmeyiniz. Çünkü, bu taktirde don olması halinde gül fidanının dibinin etrafı tamamen buzla kaplanır ve donma tehlikesi görülür. Bu suretle dip kısımdan çıkmakta olan fidan başları etraflarına yerleştirilecek toprak ve gübre karışımı ile don, kış güneşi ve çok kuru rüzgarlara karşı korunmuş olacaktır.

Yapraklar üzerinde ilk başlangıçta siyah, kahverengi lekeler oluşmakta ve bunlar yıldız bir şekle dönüşmekte, bundan sonra sararmakta ve ondan sonra da yaprağın düşmesine sebep olmaktadır. Bu nedenle üzerinde mantar oluşmuş bu yaprak artıklarını ihtimamla temizleyiniz ve 14 günlük aralarla bu mantara karşı etkili olan bir fungizit ile püskürtme yapınız.

Güllerin Kışı Geçirmesi

İlk önce dibine düşmüş olan tüm yaprakları ve bitki artıklarını tabandan alınız ve temizleyiniz. Sonra gül fidanının dip kısmını 20-30 cm kadar komposto ile doldurunuz. Bunun içersinde ahırlardan toplanan gübre ile toprak karışımı bulunmalıdır. Kesinlikle etrafına toprak yerini tutmayan süngerimsi maddeler yerleştirmeyiniz. Çünkü, bu taktirde don olması halinde gül fidanının dibinin etrafı tamamen buzla kaplanır ve donma tehlikesi görülür. Bu suretle dip kısımdan çıkmakta olan fidan başları etraflarına yerleştirilecek toprak ve gübre karışımı ile don, kış güneşi ve çok kuru rüzgarlara karşı korunmuş olacaktır.

Çiçek Saksıları ve Bitki Kasaları

Kim istemez balkonunu ya da terasını yeşilliklerle dolu ve üstü açık bir odaya dönüştürmeyi? Klasik veya yeni çiçeklerle, hatta sıcak iklimlere has büyük saksı bitkileriyle güneyin tatil havasını birazcık evinize getirmek mümkün. En dar alanlarda bile çiçek kasalarına ya da saksılara, büyük veya küçük çiçek teknelerine yer ayırmak mümkündür.

Balkon kenarına dolgun çiçekler yerleştirmeden önce yük kapasitesini kontrol etmenizde fayda var. Birer metrelik üç tane çiçek kasası bile yerleştirseniz, her biri balkonunuzun parmaklığına 80-100 kilo kadar yük biner.

Saksıları Seçerken

Balkonunuzun kenarına asmak için çiçek kasalarına ihtiyacınız olacaktır. Yerde durması gereken daha büyük bitkiler içinse çeşitli materyallerden farklı boy ve şekillerde bitki tekneleri gerekir.

Plastikten yapılmış çiçek kasaları hafiftirler, boşaltıldıklarında yıkanmaları kolaydır ve içlerindeki toprak daha uzun süre nemli kalır. Yedek su haznesi bulunan plastik kasalardaki bitkilerin siz tatildeyken bile uzun süre sulanmaları gerekmez. Asma saksılar veya askılı çiçek sepetleri asma bahçeleri gibi bir hava yaratırlar. Bitkileri farklı yüksekliklerde konumlandırırsanız çok çekici bir görüntü elde edersiniz.

Doğru Ekim Yapmanın Kuralları

Bitki satın alırken kökleri gelişmiş ve güçlü bitkileri seçin. Dolgun bitkilerin saksılarının yeterince büyük olmasına dikkat edin. Bitkinin dibinde zararlı su birikintisi oluşmaması için saksı seçerken altı delik olanları alın. Saksının üçte ikisine toprak dökün. Üzerine bitkiyi yerleştirin. Toprağı hafifçe bastırın. Saksının kenarında bir parmak genişliğinde sulama payı bırakmayı unutmayın.

Ekildikten sonra bitkilerin bolca sulanmaları gerekir. Bitkileri asıl yerlerine götürmeden evvel bir gün boyunca gölgede bekletin. Yaklaşık dört hafta sonra toprağı gübreleyin.

Çeşitler Arasından Seçim Yapmak Zor

Sunulan çok değişik çeşitte bitki ve çiçek arasından istediklerinizi kendi kişisel zevkinize göre bir araya getirebilirsiniz. Mayıs ortasından sonbahara kadar bildiğimiz tek yıllık kasa çiçeklerinin zamanıdır. Çiçekler hep kısa aralıklarla yan yana duracaklarından taç yapraklarının renklerinin birbirleriyle uyumlu olması önemlidir. Sadece tek bir renk tercih etmek de başka bir dekorasyon tarzıdır.

Ama geleneksel rengarenk çiçeklendirme sonsuz çeşitli kombinasyona imkan tanır. Çiçek seçerken balkon ya da terasınızın güneş alma durumunu göz önünde bulundurmalısınız.

Işık ve Gölge Durumuna Göre Bitki Seçimi

Güneş seven bitkiler:

Scaevola saligna, mavi papatya, labularia maritima, dukatenblume, eisbegonie, mine çiçeği, kımızı adaçayı, sardunya, kadife çiçeği, sanvitalia procumbens, kapringelblume, ageratum houstonianum, veronika, büyük papatya, çanta çiçeği, petunya, yaz karanfili, Afrika kadifeçiçeği, surfinia-petunie, heliotropium, verbana hybriden, yaban gülü, süs tütünü.

Yarı gölge seven bitkiler:

Edellieschen, eisbegonie, begonya, küpe çiçeği, sardunya, katmerli begonya, ageratum houstonianum, veronika, çanta çiçeği, petunya, adaçayı, heliotropium.

Gölge seven bitkiler:

Edellieschen, begonya, küpe çiçeği, katmerli begonya.

Çiçek Kombinasyonları İçin Öneriler

Güneş gören yerlerde:

Kırmızı ve pembe sardunyalar - mavi ve pembe petunyalar - sarı kapringelblumeler - kırmızı sarmaşık sardunyalar - kokulu mavi heliotropium - küçük sarı ve beyaz papatyalar.

Yarı gölge yerlerde:

Mavi veronika - kırmızı ve pembe sarmaşık sardunyalar - küpe çiçeği - mavi adaçayı - farklı pembe tonlarında begonyalar.

Gölge yerlerde:

Begonyalar - Edellieschenler - küpe çiçekleri (yakın tonlarda)

Tek yıllık balkon çiçeklerinin yanısıra ılıman bölgelere özgü çok yıllık bitkiler de gittikçe fazla rağbet görmektedir. Ancak bu tarz bitkiler için kış mevsiminde dondan korunacakları bir yer ayarlamanız gerekmektedir.

En bilinen fıçı bitkileri:

Begonvil, brugmansia/datura, küpe çiçeği ağacı, ortanca, canna indica, erythrina, defne, zakkum, çarkıfelek çiçeği, yaban gülü, agapanthus, çalı papatya, limon ağacı, portakal ağacı.

Minik Bir Sebze Bahçesi İçin

Saksıda sadece çiçek değil, bazı sebzeleri veya şifalı otları da yetiştirebilirsiniz. Tohum alırken özellikle çabuk gelişen, kısa boylu ve yere yakın bitkiler seçmeye dikkat edin.

Meyve Ağaçlarının Dikimi ve Kesimi

Dikim Süresi Kayısı ve şeftali hariç meyve ağaçları için en ideal dikim zamanı Ekim ile Nisan ortaları arasıdır: Çünkü, şeftali ile kayısı donma tehlikesine karşı daha zayıf olup, ısıya ihtiyaç duymaktadırlar ve ancak Mart ayından sonra dikilmelidirler.

Döllenme Konusu
Birçok meyve türünde kendi kendine tohumlananlar oluğu gibi kendi kendisine tohumlanmayan türler de bulunmaktadır. Kendi kendine tohumlanamayan ağaçların yakınlarında mutlaka bir polan vericisi olması gerekir. Ancak her bir türü belirli bir grup tohumlandırabilmektedir. Dolayısıyla bahçenizde bir meyve ağacı dikecekseniz kendi kendine döllemesi mmkün olan türleri seçmeye çalışınız.

Ürün Alma Zamanı ve Ürün Alma Süresi 
Ürün hasadının oldukça fazla bir zaman aldığını hiç düşündünü mü ? Birçok meyve türü yılın ana izin döneminde meyvelerini vermektedirler ve bunların toplanması ve hasat edilmesi gerekmektedir. Yine hasat süresi de bir zaman faktörüdür. Bazı türlerin 14 gün içerisinde meyvesı toplanırken, bazı türlerde ise bu meyve toplama süresi 1 ayı aşan bir süre içerisinde olabilir.

Büyüklük ve Büyümesi 
Sahip olduğumuz küçük veya orta büyüklükdeki dercesindeki bahçemizde büyük bir meyve ağacı çok fazla yer tutmaktadır. Bu nedenle de küçük bahçelerimiz için uygun boyutta meyve ağaçları düşünülmüştür. Aşağıda gösterilen ana büyüklüklere dikkat etmelisiniz. Yüksek gövdeli türler 1,60 ila 1,80 mt. Yüksekliktedir. Bunların fazla bir yere ihtiyacı vardır. Büyük gölge yaparlar ve birçok meyve verirler.Yarı boy tabir edilen türler ise, 1 ila 1,20 m. Yükseklikte olup bugün için bahçelerde en fazla kullanılan (özellikle erik ve kiraz) ağaçlarıdır. Düşük boy olan ağaçlar 80 ila 100 cm. Yükseklikte olup bunların üst taçları orta boy fidelerin yüksekliğine kadar çıkmaktadır. Çit ağaçları, bunlar 40 ila 60 cm. Yüksekliğe kadar gelmekte ve mesela kayısı veya vişne için tavsiye edilmektedir. Çünkü, bu yüksekliklerde yapılacak meyve toplama ve alt tamizleme işleri daha kolaylaşmaktadır.

İğne yapraklı ağaçlardan olan çamlar ise, küçük ve orta sınıf ev bahçeleri için tavsiye edilmektedir. Bunlar 40 ila 60 cm. Yükseklikten 2 veya 3 m. Yüksekliğe kadar çıkabilmekte, kolaylıkla ürün alınabilmekte ve bunlar aynı zamanda aşılamada da kullanılabilmektedir.

Meyve Ağaçlarının Doğru Dikilmesi Gerekir
Bulunduğunuz arazi sınırından 5 metre kadar mesafe bırakarak fidan dikim deliğini açınız. Bu suretle yan komşularınızdan onların bahçesine ileride düşebilecek meyve veya yapraklardan dolayı rahatsızlık hissetmezsiniz. Bitki dikilmeden evvel takriben 2 m2 lik bir alan oldukça derin bir şekilde kazılır. Eğer toprak sert ise, daha derine inmek gerekir. Fidan deliğinin en az 50 cm olması ve köklerin bununiçerisine gayet rahatlıkla sığabilmesi gerekir. Yere mutlak tutucu bir çita veya çubuk çakınız.Fidanın dikilmeden evvel birkaç saat suda kalması gerekir.

En önemli budama kaideleri :
1. Ana fidan olark yukarıya giden dal biraz kısaltılarak tüm etrafındaki büyümektde olan dallar kesilir.
2. Ana gövdeye bağlı olan yandan çıkan ve ana gövde yapmak isteyen tüm dallar budanır.
3. Gövdeye dik olark büyüyen dalların uçları kesilir.

Kış İçin Budama
Meyve ağaçları eğer budanmayacak olurlarsa, çok çabuk yaşlarırlar ve daha az meyve verirler. Meyve ağaçlarının yapmak dökümü geçtikten sonra, Ocak ayına doğru bir düzenleme ve gençleştirme budaması yapılmalıdır. Bu budama işi için güneşli ve mümkünse don olmayan bir günü tercih ediniz. Bu dengeleme kesiti esnasında karşı yöne büyümüş olan zayıflamış olan hatta cansız kalmış olan dallar olduğu gibi içeriye doğru kesilir.